علت بوی بد دهان چیست؟

علت بوی بد دهان چیست؟ چگونه درمان می شود؟ بوی بد دهان در مقاطعی از زندگی برای هر شخصی اتفاق می‌افتد و افراد زیادی را آزار می‌دهد. در اصطلاح پزشکی به بوی بد دهان هالیتوز یا (halitosis) یا فتوراوریس (fetor oris) نیز گفته می‌شود. علت بوی بد دهان یا هالیتوز می‌تواند از دهان، دندان ها یا نتیجه یک بیماری و مشکل اساسی باشد. این بوی بد می‌تواند یک مشکل موقتی یا حتی یک بیماری مزمن باشد. طبق آمار انجمن دندانپزشکی آمریكا، حداقل 50 درصد از بزرگسالان در طول عمر خود دچار هالیتوز می‌شوند.

علائم هالیتوز

علاوه بر بوی بد دهان، افراد ممکن است متوجه طعم بد دهان نیز شوند. اگر احساس طمع، مزه و بد بویی دهان ناشی از یک بیماری اساسی باشد، حتی اگر شخص مسواک بزند این بو از بین نمی‌رود.

چه عواملی باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند؟ علت بوی بد دهان چیست؟

از مهمترین دلایل و علت بوی بد دهان، مواردی است که در ادامه به شرح و توضیح ان پرداخته ایم:

1- بهداشت ضعیف دهان و دندان

به طور معمول باکتری‌ها ذرات مواد غذایی که در دندان یا دهان شما به دام افتاده است را تجزیه می‌کنند. ترکیبی از باکتری‌ها و ذرات ریز مواد غذایی در دهان شما، بوی نامطبوع و زننده‌ای ایجاد می‌کند. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به طور مرتب، غذای به دام افتاده در لابلای دندان ها را قبل از فعالیت باکتری ها و پوسیدگی دندان از بین میبرد.

مسواک زدن همچنین پلاک دندان که ماده چسبنده‌ای است که روی دندان های شما ایجاد می‌شود و باعث بد بو شدن دهان شما میشود را از بین میبرد. ایجاد پلاک می تواند باعث ایجاد حفره و بیماری پریودنتال و لثه شود. اگر به طور منظم و مرتب مسواک نزنید و یا به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت ندهید، بارها و بارها هالیتوز را تجربه کرده اید و خواهید کرد.

عفونت ریشه دندان

نقش بهداشت ضعیف دهان و دندان در بد بو شدن دهان

بهداشت ضعیف دهان و دندان مخصوصا در کسانی که تحت درمان ارتودنسی قرار دارند میتواند به شدت بوی دهان را تحت تاثیر قرار دهد. زیرا با وجود دستگاه های ارتودنسی ثابت سخت میتواند دندان ها را تمیز کرد. در خصوص ایمپلنت دندان، بریج و سایر دستگاه های دندانپزشکی نیز این امر صادق است. اگر تحت ارتودنسی هستید و یا ایمپلنت و بریج و خلاصه هر روش جایگزین دندانی دارید حتما بیشتر از پیش به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کنید.

چرا رعایت بهداشت بعد از ایمپلنت مهم است؟

2- یک علت بوی بد دهان مصرف غذاها و نوشیدنی های قوی است

مصرف برخی غذاها می‌تواند باعث بد بو شدن دهان انسان شود. برخی از این خوراکی ها که می توانند بوی بدی در دهان و نفس ایجاد کنند سیر، پیاز و یا قهوه هستند. برای مثال اگر شما سیر یا پیاز بخورید، معده شما هنگام هضم این غذاها روغن های موجود در ساختار آن ها را جذب میکند و روانه جریان خون میکند. . این روغنها وارد جریان خون شما شده و به ریه های شما می روند. در نهایت این مواد باعث آزاد شدن بوهای نامطبوعی از نفس شما خواهند شد که میتواند از 24 ساعت تا 72 ساعت در نفس شما وجود داشته باشند. و باعث بوی بد دهان شود.

3- سیگار کشیدن

سیگار کشیدن علاوه بر اینکه بوی لباس شما را بد میکند بلکه در بد بو شدن دهان شما تاثیر به سزای خواهد گذاشت. دود سیگار باعث خشک شدن فضای داخلی دهان و راه های هوایی شما میشود. خشکی نیز مستقیما باعث بروز بوی نامطبوع خواهد شد.

4- خشکی دهان

اگر غدد بزاقی شما مقادیر کافی بزاق تولید و ترشح نکنند، دهان شما خشک می‌شود و از رطوبتش کاسته می‌شود. بزاق معمولا به تمیز نگه داشتن دهان کمک می کند و شدت بو را کاهش می‌دهد. در شرایط زیر دهان خشک میشود و دچار هالیتوز خواهید شد:

• بروز مشکل اساسی برای غدد بزاقی
• خوابیدن با دهان باز
• مصرف برخی دارو ها
• مصرف برخی میوه ها و مواد غذایی

5- بیماری پریودنتال

بیماری پریودنتال هنگامی اتفاق می‌افتد که برای از بین بردن پلاک ها پس از تشکیل شدن اقدام درمانی انجام نداده باشید. با گذشت زمان، پلاک سفت و سخت می‌شود و به تارتار تبدیل می‌شود. شما نمی توانید با مسواک زدن تارتار را از بین ببرید. این ساختار باعث تحریک لثه های شما می شود. تارتار ممکن است باعث ایجاد فضاها و فاصله های کوچکی بین دندان ها و لثه شوند. مواد غذایی، باکتری‌ها و پلاک های دندان می‌توانند در این فضاها جمع شوند و باعث ایجاد بوی فوق العاده زننده و بدی در دهان شوند.

6- مشکلات مربوط به سینوس ها، گلو یا دهان میتواند دلیل بوی بد دهان باشد

اگر هر یک از مشکلات زیر را داشته باشید، بوی بد دهان شما بیشتر از پیش خواهد شد:

• وجود عفونت در سینوس ها
• ترشحات بخش خلف بینی
• برونشیت مزمن
• بروز عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی یا تحتانی

علاوه بر این موارد سنگ های لوزه نیز می‌توانند منبع بوی بد دهان باشند. زیرا باکتری ها می‌توانند به راحتی روی سنگ ها تجمع پیدا کنند و با فعالیت خود باعث بد بو شدن دهان شوند.

اهمیت بهداشت دندان در طول عمر ایمپلنت

7- برخی از بیماری‌ها ( دیابت، سندرم شوگرن، مشکلات کلیه، کبدی،اختلالات متابولیک و..)

بوی غیر طبیعی نفس انسان می‌تواند نشانه و علائم بیماری هایی مانند بیماری کلیوی، کبدی، دیابت و اختلال ریفلاکس معده (GERD) باشد. ریفلاکس یا GERD یکی از دلایل نسبتاً شایع  ایجاد هالیتوز است. اگر شما نارسایی کلیه یا کبد و یا بیماری دیابت دارید، ممکن است نفس شما بوی ماهی بدهد. هنگامی که بیماری دیابت کنترل نشده باشد، نفس شما بوی غیر عادی خواهد داد.

دیابت

در افراد مبتلا به دیابت، قند خون بالا باعث افزایش گلوکز در بزاق می‌شود. همان‌طور که گفتیم، این ماده غذایی (قند) برای باکتری‌های دهان بسیار جذاب است و تجزیه آن منجر به انتشار گازهای بدبو و نهایتا ایجاد پلاک دندانی می‌شود. اگر پلاک به درستی پاک نشود، امکان پوسیدگی دندان و بیماری لثه هم بسیار بالا می‌رود.

تمام این عوامل می‌توانند علت بوی بد دهان و شدیدتر شدن آن باشند.

مشکلات کلیوی و کبدی

درست کار نکردن کلیه‌ها هم می‌تواند علت بوی بد دهان باشد، چون در این صورت سمومی که بدن دفع می‌کند در سیستم آن جمع می‌شوند و تفس را بدبو می‌کند. بعضا به این وضعیت نفس آمونیاکی (ammonia breath) می‌گویند. به بیان علمی‌تر، نارسایی کلیه باعث تجمع مواد زائد در خون (اورمی) و نهایتا هالیتوز می‌شود.

مشابه مشکلات کلیوی، اختلال در عملکرد کبد هم باعث تجمع سمومی خاص در بدن و بدبو شدن دهان می‌شود.

سندرم شوگرن

سندرم شوگرن (Sjogren’s Syndrome) یک بیماری خودایمنی است که منجر به درد عضلانی، خشکی چشم، خشکی پوست و خشکی دهان می‌شود. و آن‌طور که تا اینجا متوجه شدیم، خشکی دهان به راحتی می‌تواند دلیل بوی بد دهان باشد.

اختلالات متابولیک

دیابت، بیماری کبد و بیماری مزمن کلیه (CKD) از جمله اختلالات متابولیکی هستند که دهان را بدبو می‌کنند و بررسی‌شان کردیم. بیماری‌های دیگری در این دسته هم می‌توانند همین عارضه را ایجاد کنند، از جمله:

• تری متیل آمینوری (TMA) یا سندروم بوی ماهی
• فنیل کتونوری (PKU)
• هیپرمتیونینمی

این اختلالات به دلیل مشکلات مختلف روده، خون یا کبد باعث بوی بد تنفس می‌شوند. افراد مبتلا به هالیتوز معمولا در مقایسه با افرادی که این مشکل را ندارند، غلظت اوره و اسید اوریک بزاق بالاتری دارند.

یادآوری: در اختلال متابولیک (Metabolic Disorder) واکنش‌های شیمیایی غیر طبیعی فرایند متابولیک طبیعی بدن را به هم می‌زنند.

8- رژیم‌های غذایی با قند بالا

گاهی اوقات باید پاسخ اینکه علت بوی بد دهان چیست را صرفا در برنامه غذایی‌تان جست‌وجو کنید. علاوه بر غذاهای تند و معطر، رژیم های غذایی سرشار از قند هم می‌توانند باعث بدبو شدن دهان شوند.

این به خاطر نحوه تعامل باکتری‌هایی که به طور طبیعی در دهان زندگی می‌کنند با قند است. این موجودات با ولع تمام از قندها تغذیه می‌کنند، و با تجزیه خوراکی‌های شیرین بویی بد و ترش-مانند را در دهان منتشر می‌کنند.

9- داروهای تجویزی

صدها داروی تجویزی وجود دارند که خشکی دهان از عوارض آنهاست. علاوه بر این، برخی از داروها پس از تجزیه شدن در بدن مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که می‌تواند از طریق جریان خون به تنفس منتقل شوند و دلیل بوی بد دهان باشند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آنتی هیستامین‌ها
• آنتی کولینرژیک‌ها (برای بی‌اختیاری ادرار، بیماری قلبی و …)
• داروهای ضد افسردگی
• مکمل‌های غذایی
• ضد احتقان‌ها
• داروهای مسکن
• دیورتیک‌ها
• داروهای ضد رفلاکس معده
• آمینو تیول‌ها
• ضد قارچ‌ها
• استروئیدها
• ضد اسپاسم‌ها
• داروهای شیمی‌درمانی
• آرام‌بخش‌ها

بوی بد دهان چگونه درمان می‌شود؟

اگر بوی بد نفس به دلیل ایجاد پلاک باشد، تمیز کردن دندان ها ممکن است مشکل را حل کند. در صورت ابتلا به بیماری پریودنتال، تمیز کردن عمیق دندان ممکن است در دستور کار قرار بگیرد. درمان مشکلات پزشکی اساسی مانند عفونت سینوس ها یا بیماری کلیوی نیز می‌تواند به بهبود بوی بد نفس کمک کند. در صورت که خشکی دهان باعث ایجاد بو و مشکل هالیتوز شود، دندانپزشک ممکن است توصیه کند آب زیادی بنوشید و یا از داروها و  موادی که ترشح بزاق را افزایش میدهند استفاده کنید.

حساسیت دندان بعد از روکش و درمان آن

چگونه بوی بد دهان را از بین ببریم؟

اگر منشاء بوی بد مشکلی جدی در سلامت بدن یا دهان و دندان نباشد، به کمک یکسری روش‌های طبیعی، خانگی و بی‌خطر می‌توان آن را سریع‌تر برطرف کرد. وگرنه آنها مانند یک مسکن موقت عمل می‌کنند و مشکل به قوت خود باقی خواهد ماند.

آب بنوشید

آب نوشیدن به اندازه کافی و هیدراته ماندن به چند شکل به درمان بوی بد دهان کمک می‌کند:

• دهان را مرطوب نگه می‌دارد، جلوی خشکی آن را می‌گیرد و مانع رشد باکتری‌های تولیدکننده بود می‌شود.
• ذرات غذا را در دهان شل می‌کند و به طور موقت باکتری‌ها را از جای خود خارج می‌کند. در نتیجه نفس تازه‌تر می‌شود.
• به تمیز کردن دستگاه گوارش و رفع بوی بد دهان ناشی از معده هم کمک می‌کند.

اگر نوشیدن آب برای‌تان مشکل است، به جای آن آب را در دهان‌تان غرغره کنید. از محلول گرم آب و نمک هم می‌توانید برای جلوگیری از رشد میکروب‌ها در دهان استفاده کنید.

مرکبات بخورید

مرکبات در مبارزه با بوی بد فوق‌العاده هستند، چون اسید سیتریک آنها تولید بزاق را تحریک می‌کند. به جای مصرف آبمیوه خود میوه‌های تازه را مصرف کنید. همچنین، می‌توانید با اضافه کردن یک قاشق غذاخوری آب لیمو به یک فنجان آب، محلولی موثر در رفع بوی ناخوشایند درست کنید.

فراموش نکنید که مرکبات اسیدی و شیرین هستند. پس برای اینکه مطمئن شوید شکر موجود در آنها باعث پوسیدگی دندان‌ها نمی‌شود، حتما پس از خوردن‌شان دهان خود را با آب بشویید.

میان‌وعده‌های سالم را انتخاب کنید

برخی غذاها می‌توانند میزان باکتری‌های موجود در دهان را کاهش دهند و به بهبود هضم کمک کنند. مثلا سبزیجات برگ‌دار تیره به راحتی هضم می‌شوند و میزان بوهایی که ممکن است به دهان برگردد را کاهش می‌دهند.

اضافه کردن غذاهای خام (مانند سیب، کرفس و هویج) به رژیم غذایی هم به از بین بردن بوی بد دهان کمک می‌کند. این خوراک‌های فیبردار، سالم و ترد به خراش پلاک از روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها بین نوبت‌های مسواک زدن کمک می‌کنند و منجر به کاهش تجمع باکتری‌ها می‌شوند.

کمتر سراغ خانواده دسرها هم بروید. شیرینی‌ها معمولا پر از چربی و شکر سفید هستند، به رشد باکتری‌ها دامن می‌زنند و منجر به افزایش مواد شیمیایی بدبو در دهان می‌شوند.

پر کردن دندان با کامپوزیت بهتر است یا آمالگام؟

ماست بخورید

اگر می‌خواهید بدانید چگونه بوی بد دهان را از بین ببریم، ماست را فراموش نکنید. این فرآورده به طور خاص برای کاهش هالیتوز بسیار موثر است.

لاکتوباسیلوس یک باکتری مفید در ماست است که با باکتری‌های غیر مفیدِ معده که بوی بد تولید می‌کنند، مبارزه می‌کند. حتی برخی مطالعات نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌های موجود در ماست با سولفید هیدروژنی که این بوها را ایجاد می‌کند، مقابله می‌کنند. برای بهترین نتیجه روزانه یک وعده ماست بدون چربی میل کنید.

از گیاهان و ادویه‌جات معطر استفاده کنید

گیاه‌ها و ادویه‌های زیادی دارای خواص ضد باکتریایی هستند. مثلا جویدن چوب دارچین به تحریک تولید بزاق کمک می‌کند. با جویدن دانه رازیانه و بادیان ستاره‌ای هم می‌توان اسانس آنها را در دهان آزاد و تنفس را خوش‌بوتر کرد. از دمنوش این سه گیاه هم می‌توان استفاده کرد، و همچنین گزینه‌های زیر:

• میخک
• هل
• زنجبیل
• نعنا
• جعفری
• گشنیز
• رزماری
• آویشن

بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید

تا اینجا چندین‌بار یه تاثیر این مورد روی علت بوی بد دهان و کاهش آن صحبت کردیم. برای اینکه خیال شما و دندانپزشک‌تان از این مورد راحت باشد، نکات زیر را به خاطر بسپارید:

• حداقل دوبار در روز و ترجیحا پس از هروعده غذایی اصلی مسواک بزنید (البته نه بلافاصله پس از میل کردن غذا)، و حداقل دودقیقه برای پبک کردن تمام سطوح همه دندان‌ها زمان بگذارید. حداکثر هرسه ماه یکبار هم مسواک‌تان را تعویض کنید.
• پیش یا پس از هربار مسواک زدن حتما نخ دندان بکشید.
• از اسکرابر زبان (پاک‌کننده زبان) استفاده کنید. مسواک و نخ دندان بیشتر پلاک‌ها و باکتری‌ها را پاک می‌کنند، اما بقایایی روی زبان می‌ماند. با مسواک هم می‌توان زبان را شست، اما این ابزارها بهتر آن را پاک می‌کنند.
• اگر دندان مصنوعی متحرک دارید، پیش از خواب آن‌ها از دهان‌تان خارج کنید. همچنین، حتما به خوبی آنها را با مسواک تمیز کنید.
• برای معاینه کامل، تمیز کردن دندان‌ها و سایر اقدامات لازم، دوبار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول

کلام پایانی

امیدواریم حالا بهتر بدانید بوی بد دهان از چیست و چطور می‌توان آن را برطرف کرد. اگر متوجه شدید هالیتوز شما مزمن است، در اولین فرصت به یک متخصص مراجعه کنید.

معمولا افراد برای تشخیص علت بوی بد دهان خود به پزشک‌های عمومی مراجعه می‌کنند. این متخصص‌ها با انجام معاینات و پرسیدن سوالاتی از بیمار درباره سبک زندگی، روتین بهداشت دهان و دندان، داروهایی که احیانا مصرف می‌شوند و … یا درمان مناسب را تجویز می‌کند، یا فرد را به متخصص‌های دیگری (مثلا دندانپزشک‌ها) ارجاع می‌دهند.

چنانچه مشکل شما ریشه دهانی و دندانی داشته باشید، درگروه دندانپزشکی دکتر روشن طلب واقع در تهران، رشت، اصفهان و استانبول پذیرای شما هستیم تا با بهترین گزینه درمانی عارضه‌ها و مشکلات احتمالی را برطرف کنیم. جهت دریافت نوبت رایگان روی «دریافت نوبت مشاوره» بزنید.